İş-yaşam dengesi, kişinin kişisel ve mesleki faaliyetler arasındaki öncelik düzeyi ve bunların uyumunu ifade ederek çalışanların iş ve iş dışındaki zaman yönetimlerini kapsar. Bu iki kavram arasında dengenin sağlanması, çalışanın hem kendinin hem de çevresindekilerin yaşam kalitesini arttırır. Yönetim danışmanlığı hizmetlerimiz arasında bulunan çalışan deneyimi tasarımı projelerinde üzerinde hassasiyetle durulan bir konudur.
Son yıllarda teknolojinin hızla ilerlemesi ve mobil erişimin artması, çalışanların 7/24 ulaşılabilir hale gelmesini sağlamıştır. Bu durum her ne kadar işveren için faydalı gibi gözükse de, çalışanlarının daha yoğun çalışmasına ve yıpranmasına sebep olur. Bağlı olarak çalışanın motivasyon, verimlilik ve bağlılık gibi katkılarında da düşüş yaşanması kaçınılmazdır. Duxbury ve Higgins (2003) ‘in araştırmasında, her 4 Kanadalı çalışandan 1’inin, iş sorumluluklarının evdeki sorumluluklarını yerine getirme becerilerini engellediğini bildirmişlerdir. Aile ve sosyal hayatına yeterince zaman ayıramayan çalışanlarda stres faktörünün artışı fiziksel ve ruhsal sıkıntıları da beraberinde getirir. Öyle ki, fazla mesai yapmak için motivasyon kaynağı olan ek ücretler bile bir süre sonra çalışanlar için anlam ifade etmemektedir.
Şirketlerin çalışan isteklerini öncelik olarak konumlandırarak gereksinimlere daha duyarlı ve esnek stratejilerle yaklaşması gerekir. Bu hususlar dikkate alınmadığında devamsızlıkların artışı, nitelikli personel kaybı gibi sorunlar yaşanabilir. İş ve yaşam dengesi, organizasyonlar için kritik bir noktadadır. Özellikle pandemi dönemi ile artış gösteren uzaktan veya esnek çalışma modelleri gibi seçenekler sunan şirketlerde bu çalışma modelleri iş-yaşam dengesine katkıda bulunabilir. Çalışan deneyimine özen gösteren şirketler, uzun vadede rekabet avantajı kazanılmasına da katkı sağlar.
"Çalışana zamanını verimli yönetebilmesine katkı sağlayan esnek veya hibrit modeller kullanma fırsatı sunmak, iş yaşam dengesine katkı sağlar."
İş Yaşam Dengesi İçin İpuçları
Makul saatlerde paydos: Uzun saatler çalışmak her zaman üretken olunduğu anlamına gelmez. Her ne kadar sektör bazlı çalışma saatleri değişkenlik gösterse de, fiziksel ve zihinsel açıdan sağlıklarını koruyabilmeleri için çalışanların özel hayatlarına da zaman tanıyabilecek saatlerde işten ayrılması gerekir.
Yeterli frekans ve sürelerde molalar: Çalışanların verimliliği ve yaratıcılığı düşünüldüğünde belirlenen standartlara uygun olarak molaları işverenler tarafından teşvik edilmelidir. The Energy Project tarafından yapılan bir araştırma, insanların her 90 dakikada bir, tam odaklanmadan fizyolojik yorgunluğa geçtiğini tespit etti. Doğru iş analizleriyle çalışanda gereksiz baskı oluşturmadan iş tanımları yapılmalıdır. İhtiyaç duyduğu çalışma molalarını kullanamayan çalışanların motivasyonunun düşmesi olasıdır.
Çalışan – yönetici ilişkilerinde şeffaflık: Beklenmedik ihtiyaçlar ve problemler için çalışanın yöneticiyle açık ve dürüst iletişim kurabilmesi üretken çözümler sağlayabilmek için çok önemlidir. Yoğunluğunun sebepleri doğru ifade edilerek gereken durumlarda yönetici esnekliği talep edilebilmesi iş ilişkileri için de önemli noktalardır.
Yapılacaklar listesi: Önceliklerin belirlenmesi için yapılacaklar listesi oluşturmak oldukça faydalı yöntemlerdir. Özellikle eş zamanlı yönetilen süreçlerde sorumlulukların düzenlenmesini ve günü doğru yönetebilmeyi sağlar.
Sosyalleşmek için yeterli zaman: İş dışında aile veya arkadaş çevresi ile yapılacak şeyleri planlamak, günün iş stresini atmak ve psikolojik sağlığı korumak için iyi bir yöntemdir. İş ve ev hayatı arasındaki dengeyi sağlamak için işten uzak kalmak gereklidir.
Kişisel zaman: İşten kalan vakitlerde tüm odağı aile hayatına yöneltmek, çalışanları kendisi için bir şeyler yapmıyormuş hissine sürükleyebilir. Doğru iş-yaşam dengesi uygulayabilmek için kişinin kendisi için ayırdığı zamanı stres etkeni olarak görmemesi gerekir.
Uzaktan veya esnek çalışma modelleri: Çalışana zamanını verimli yönetebilmesine katkı sağlayan esnek veya hibrit modeller kullanma fırsatı sunmak, iş yaşam dengesine katkı sağlar.